Maria Montessori była prekursorką nowoczesnej pedagogiki „przenikniętej duchem miłości, humanitaryzmu i tolerancji”, w której najważniejsze miejsce zajmuje dziecko.
Filary pedagogiki Montessori w przedszkolu skupiają się na kilku kluczowych elementach, które sprzyjają zdrowemu rozwojowi i samodzielności dziecka.
Przygotowane otoczenie: przedszkole Montessori jest zaprojektowane tak, aby stworzyć przyjazne, zachęcające, wzbogacające i dobrze zorganizowane środowisko dla dzieci. Przedszkole Montessori jest wyposażone w specjalnie zaprojektowane materiały rozwojowe, które są dostępne na półkach, zawsze na wysokości dziecka, aby sięgnięcie po nie nie wymagało pomocy dorosłego. Materiały spełniają szereg restrykcyjnych wymogów i rozmieszczone są w logicznej kolejności, aby umożliwić dziecku rozwijanie swoich zainteresowań, kompetencji i umiejętności w odpowiednim tempie.
Nieprzerwany cykl 3-godzinnej pracy własnej: w przedszkolu Montessori dzieci mają możliwość angażowania się w nieprzerwany cykl 3-godzinnej pracy własnej. Mają swobodę wyboru, którą aktywność będą wykonywać, z jakimi pomocami pracować i jak długo skupią się na każdej z nich. Wybierają miejsce pracy (może to być stolik, podłoga, dywanik, mogą siedzieć, ruszać się, wstawać, a nawet leżeć, jeśli dana pomoc na to pozwala), a także decydują, czy zaproszą do swojej pracy inne dziecko. Uczą się też szacunku dla przestrzeni i pracy pozostałych dzieci, dzięki temu, że mogą wymagać nienaruszalności swojego własnego obszaru pracy. Poszanowanie granic dziecka to najlepszy sposób na to, aby z czasem szanowanie granic innych ludzi było dla niego naturalne i oczywiste jak oddychanie. Ta dłuższa sesja pracy umożliwia dziecku skoncentrowanie się na zadaniu, uczy doprowadzania czynności do końca, sprzyja rozwojowi wytrwałości i koncentracji. Pracę z każdą pomocą poprzedza jej indywidualna prezentacja wykonywana przez nauczyciela, bowiem pomoce rozwojowe mają określone funkcje i są wprowadzane stopniowo, w miarę zdobywania przez dziecko kolejnych kompetencji.
Wolność wyboru rodzaju i miejsca pracy przez dziecko: jak wspomnieliśmy powyżej, ale warto to podkreślić, dzieci w przedszkolu Montessori mają swobodę wyboru, które zadania chcą wykonywać, gdzie i jak chcą pracować. To zmienia konwencjonalne szkolne reguły gry. Nie ma tu zadań wykonywanych grupowo na polecenie nauczyciela, nie ma zmuszania do konkretnych aktywności, rzekomo niezbędnych dla rozwoju. Rozmaite kompetencje można zdobywać na nieskończenie wiele sposobów, zatem przygotowanie do nauki pisania absolutnie nie musi polegać na rysowaniu szlaczków. Bardziej wartościowe będzie przelewanie wody, dziurkowanie wzorów, praca z gliną czy tzw. metalowymi ramkami. Dzieci mają dostęp do różnych materiałów rozwojowych i są zachęcane do eksperymentowania oraz badania różnych dziedzin, takich jak matematyka, języki, przyroda, sztuka. Dzieci mogą pracować samodzielnie lub w grupach, w zależności od swoich preferencji.
Nauczyciele jako przewodnicy i obserwatorzy: nauczyciele w przedszkolu Montessori pełnią rolę przewodników i obserwatorów. Nie narzucają wiedzy dzieciom, nie wygłaszają wykładów, ale starają się zrozumieć indywidualne potrzeby, fazy wrażliwe i zainteresowania podopiecznych. Nauczyciele bacznie i w określony sposób obserwują dzieci, aby określić ich poziom umiejętności i dostosować materiały edukacyjne do ich indywidualnych potrzeb. Są również dostępni, aby udzielać pomocy i wsparcia, gdy dzieci tego potrzebują.
Brak kar, nagród i ocen: w przedszkolu Montessori nie stosuje się kar, nagród ani ocen. Środowisko Montessori sprzyja rozwojowi samodyscypliny i wspiera wewnętrzną motywację. Dzieci uczą się samodzielności, odpowiedzialności i współpracy, nie będąc motywowane zewnętrznymi bodźcami.
Wykorzystanie faz wrażliwych w rozwoju: pedagogika Montessori opiera się na założeniu, że dzieci przechodzą przez okresy wrażliwości, w których są szczególnie podatne na naukę określonych umiejętności. Przedszkole Montessori uwzględnia te okresy wrażliwości i zapewnia odpowiednie materiały i aktywności, które wspierają rozwój dzieci w tych obszarach.
Szacunek dla autonomii i wolności dziecka: Przedszkole Montessori stawia duży nacisk na szacunek dla autonomii i wolności dziecka. Dzieci mają możliwość podejmowania własnych decyzji, wyrażania swoich potrzeb i uczestniczenia w procesie podejmowania decyzji dotyczących ich samych i całej społeczności. Nauczyciele wspierają i respektują te wybory, umożliwiając dzieciom rozwijanie samodzielności i sprawczości.