Matematyka metodą Montessori – co w tym takiego wyjatkowego?

Poznawanie świata matematyki metodą Montessori to dla dziecka w wieku przedszkolnym unikalne doświadczenie, fundamentalnie różniące się od podejścia konwencjonalnego, stosowanego w placówkach głównego nurtu. Mimo że wczesne nauczanie matematyki w przedszkolach i szkołach tzw. tradycyjnych od wielu lat inspiruje się metodą Montessori i stara się czerpać z tego nurtu, to jednak pełny program rozwoju matematyczno-logicznego dzieci w placówce Montessori wciąż jest unikalny. Działa zaś skutecznie i zgodnie z założeniami Marii Montessori, gdy wdrożony jest konsekwentnie i holistycznie przez cały okres wczesnodziecięcy (3-6 lat). Metoda Montessori, jako podejście zorientowane na dziecko, kładzie nacisk na naukę poprzez działanie, doświadczanie wielozmysłowe i odkrywanie.

Metoda Montessori a odkrywanie świata wielkości, długości i zależności między liczbami

Montessoriański sposób nauczania matematyki różni się od konwencjonalnych metod. Nauczyciele Montessori wiedzą, że dzieci przyswajają pojęcia matematyczne, gdy są one prezentowane w sposób konkretny i praktyczny, a nie abstrakcyjny. Zamiast abstrakcyjnych instrukcji, dzieci korzystają z przedmiotów do manipulowania, takich jak rozmaite koraliki, klocki i kostki, aby zrozumieć matematyczne koncepcje na poziomie sensorycznym, zapisać je w pamięci nie tylko wzrokowej, ale i mięśniowej.

Nie wszystko na raz, czyli fazy nauki matematyki

W metodzie Montessori nauka matematyki odbywa się w trzech etapach: sensorycznym, konkretnym i abstrakcyjnym. Etap sensoryczny ma na celu rozwój zmysłów i zrozumienie pojęć matematycznych poprzez eksplorację, dotyk, maniupulowanie i eksperymentowanie. To poprzez porównywanie czerwonych belek o długości od 10 do 100 centymetrów dzieci zmysłowo odkrywają świat wielkości i zależności między nimi. Co jest większe, co mniejsze? Jak bardzo 50 cm jest mniejsze od 100 cm? Jaką część 100 cm stanowi 10 cm? Wszystko to utrwala się w głębokiej, mięśniowej pamięci dziecka. Zaangażowane są wszyskie zmysły. I nie są to sprawy banalne ani trywialne, to solidne podwaliny pod naprawdę zaawansowane abstrakcje i koncepty matematyczne. Początki myślenia matematyczego nie mają nic współnego z recytowaniem wyuczonych jak wierszyk nazw cyfr („policz do 10!”). Praca nad pojęciami matematycznymi i logicznymi zaczyna się poprzez manipulowanie przedmiotami w przestrzeni, noszenie ich, układanie w rozmaitych konfiguracjach, odkrywanie wzorców i zależności między nimi. Czy nie to samo dzieje się podczas każdej zabawy klockami? Prawie, ale niezupełnie. Pomoce sensoryczne Montessori są starannie zaprojektowane i spełniają ściśle określone kryteria. A przygotowany dorosły potrafi je w odpowiedni sposób i w odpowiedniej kolejności zaprezentować dziecku.

Podczas etapu konkretnego, dzieci używają manipulatywów do nauki podstawowych koncepcji matematycznych, takich jak przeliczanie, dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie. Wreszcie, na etapie abstrakcyjnym, dzieci korzystają z symboli i liczb do reprezentowania matematycznych koncepcji. Przy czym warto zauważyć, że te liczby i symbole zostały wcześniej wprowadzone również metodą sensoryczną, między innymi poprzez szorstkie cyfry czy żetony.

Czego oczekiwać od nauki matematyki metodą Montessori?

Początkowo dzieci uczą się koncepji wielkości, ciężaru, długości, porównywania tych wartości, potem stopniowo przeliczania, w końcu rozpoznawania symboli liczb i łączenia ich ze zbiorami przedmiotów. Nauka liczenia odbywa się stopniowo, przy czym od początku wprowadzany jest układ dziesiętny (jedności, dziesiątki, setki, tysiące). Cały proces wymaga korzystania z różnych rodzajów przedmiotów do manipulacji, takich jak koraliki, łańcuszki lub klocki, do reprezentowania liczb i działania z nimi w przestrzeni. Dzieci również uczą się rozpoznawania liczb poprzez praktyczne aktywności, takie jak dopasowywanie kart lub wykorzystanie tablic z szortskimi liczbami, dzięki czemu kształt liczb arabskich trafia do nich nie tylko poprzez zmysł wzroku, ale także dotyku. Jest to ważny etap w nauce pisania – zarówno liter, jak i cyfr.

Kiedy dzieci opanują liczenie i rozpoznawanie liczb, przechodzą do nauki podstawowych operacji matematycznych, takich jak dodawanie i odejmowanie. W metodzie Montessori dzieci znów używają manipulatywów do zrozumienia tych koncepcji. Na przykład mogą używać koralików do dodawania i odejmowania lub korzystać z linii liczbowej, aby zrozumieć relacje między liczbami.
W miarę postępów w nauce dzieci uczą się coraz bardziej zaawansowanych koncepcji matematycznych, takich jak mnożenie i dzielenie. Działania te są przekazywane poprzez praktyczne czynności z wykorzystaniem manipulatywów. Dzieci będą korzystać z koralików i kostek do nauki tabliczki mnożenia, a także wykorzystywać specjalne tablice mnożenia i dzielenia. Nie przewiduje się na tym etapie pamięciowego opanowywania tabliczki mnożenia; celem jest głębokie zrozumienie zależności między liczbami. Przy odpowiedniej dawce ćwiczeń, co w Montessori jest możliwe bez znużenia dziecka, bowiem dysponujemy sporą liczbą różnorodnych pomocy matematycznych, możliwe, że kucie na pamięć tabliczki mnożenia nie będzie nigdy konieczne. Mimo to dziecko będzie pamiętało wyniki większości działań mnożenia w zakresie do 100.

Daj mi czas!

Jednym z unikalnych aspektów nauczania matematyki w Montessori jest zachęcanie dzieci do pracy we własnym tempie. Tutaj nie ma porównywania, oceniania, popędzania i narzucania tempa przez dorosłego. Nauczyciele Montessori rozumieją, że każde dziecko ma swój własny styl uczenia się i indywidualne predyspozycje. Dlatego też dostarczają spersonalizowanej edukacji i pozwalają dzieciom poruszać się przez program nauczania we własnym tempie.

Kolejnym ważnym aspektem nauczania matematyki w Montessori jest integracja z innymi obszarami programu nauczania. Dzieci uczą się o ułamkach podczas gotowania czy poznają pojęcia miar podczas projektów artystycznych.

Świat dużych liczb

Program przedszkolny Montessori nie ogranicza się do przeliczania w zakresie 10 czy nawet 100. Dzieci poznają cały układ dziesiętny i wykonują operacje na dużych liczbach. Część materiałów pozwala pracować z tysiącami, dziesiątkami i setkami tysięcy. I bardzo wiele dzieci okazuje się zafascynowanych światem wielkich liczb, choć początki ich przygody z artytmetyką na taką pasję nie wskazywały.

Nie tylko arytmetyka, czyli geometria dla przedszkolaka

Materiały Montessori obejmują też sporo geometrii płaskiej i przestrzennej. Dzieci pracują na zestawach trójkątów, poznając w praktyce właściwości tej fascynującej figury oraz mają do dyspozycji między innymi bryły. Materiał wprowadzajacy brył pozwala dzieciom zapoznać się z pojęciami kuli, sześcianu, ostrosłupa, owoidy, elipsoidy czy stożka. Dziecko poznaje je wzrokowo i dotykowo, uczy się je odróżniać i nazywać.

Podsumowanie

Metoda Montessori w nauczaniu matematyki to sprawdzony przez ponad 100 lat sposób przekazywania wiedzy i umiejętności matematycznych dzieciom w wieku przedszkolnym. Dzięki wykorzystaniu manipulatywów i aktywnego uczenia się, dzieci rozwijają głębokie zrozumienie matematycznych koncepcji i budują solidne podstawy pod dalsze etapy matematycznej edukacji. Nauczanie matematyki w Montessori opiera się na indywidualnym tempie każdego dziecka, bazuje na konkretach i integruje się z innymi obszarami nauki. W Przedszkolu Montessori ItsyBitsy wdrażamy pełen program montessoriański, w tym matematyczny. Mamy bogatą bazę materiałów matematycznych i wciąż pracujemy nad jej poszerzaniem. Nasi nauczyciele są w peni wykwalifikowani w dziedzinie pedagogiki Montessori i wciąż poszerzają swoje kompetencje na szkoleniach, kursach pogłębiajacych wiedzę i konferencjach międzynarodowych. Jeśli chcesz poznać nas bliżej i przekonać się, jak dzieci mogą rozwijać się się i osiągać swój pełny potencjał w przyjaznym i stymulującym środowisku edukacyjnym, umów się z nami na spotkanie zapoznawcze. Zapraszamy do kontaktu, chętnie wprowadzimy Was w świat pedagogiki Montessori i nowoczesnej edukacji przedszkolnej.